Çocuklarda duygusal zekâ

Duygusal zekâ, yani EQ; insana hayatı boyunca birçok şey katan, kendi ve başkalarının duygularını anlama, empati kurma, davranışlarını düzenleyebilme, insanlarla iletişim kurabilme ve iyi ilişkilerin temellerini atma denklemlerinden oluşan bir beceridir. Gerek sosyal, gerek iş hayatında kişiye birçok katkısı olan duygusal zekâ, hem kişinin kendisiyle hem de çevresindekilerle ilişkisini olumlu yönde düzenler. Zekâ, belki genlerle geçebilir fakat duygusal zekâ, insanlarda doğduklarından beri olan bir durum değildir. Genellikle kişinin deneyimleri, aile ilişkileri ve yaklaşımlarıyla daha sonradan edindiği bir özelliktir. Bu nedenle çocukluk; hatta bebeklik çağında çocuğunuzun duygusal zekâsının gelişmesi için çalışırsanız ilerde çok başarılı ve mutlu olmasında yardımcı olabilirsiniz.

Çocuğunuz doğduğundan beri içinde var olan korku ya da üzüntü gibi hisleri doğal olarak bilir fakat sevmek ya da arkadaşlık gibi önemli duyguları sonradan öğrenip edinir. Bir insan çok zeki olabilir fakat bir iş mülakatında ya da okul sınavında heyecanlanıyor, iletişim kuramıyor, kendini ifade edemiyorsa o zekâ hiçbir işe yaramaz. İşte burada devreye giren duygusal zekâ, çocukluğundan yaşlılığına kadar onun hayatını şekillendirir.

Çocuklarda Duygusal Zekâ Nasıl Geliştirilir?

Öncelikle bebeklik çağında bebeğinizle kuracağınız iletişimin öneminden bahsedelim. Bir bebekle yeterince ilgilenmeniz, doğru zamanlarda altını değiştirmeniz ya da acıktığında hemen karnını doyurmanız; onunla yeterince tensel temas kuruyor olmanız ve bununla birlikte ruhunu besleyecek müzik, kitap okuma, ninniler gibi iletişim yollarını da düzenli olarak ona veriyor olmanız duygusal zekâ oluşumunun temellerini atmak demektir. Bebeğinizin belli bir zamana kadar direkt olarak iletişim kurduğu, sınırsız güvendiği ve sevdiği tek kişi siz olacaksınız. Sizden ne alırsa dünyası ona göre şekillenecek. Siz ona ne verirseniz, beklentileri ona göre belirecek. Dünyadaki onu en çok seven ve güvendiği kişi bile ona yeterince iyi davranmıyorsa, bebeğiniz büyüdüğünde dünyadan ne bekleyebilir?

• Empati Kurun

Empati yeteneği, dünyadaki en önemli davranışlardan biridir. Eğer karşınızdakini düşünemiyor, kendinizi onun yerine koyamıyor ve onu önemseyemiyorsanız insan olmanın ne anlamı var? Çocuğunuz duygularını ifade edebilecek çağa geldiğinde, duygularını ve isteklerini anlayabilmesinde ona yardımcı olmaya çalışın. Kendi isteklerini bilen, duygularını net bir şekilde ifade edebilen, ne hissettiğini doğru anlamlandıran bir çocuk şüphesiz ki karşısındakiyle de empati kurabilecektir. Aynı şekilde siz de ona önemli durumlarda hislerini sorabilir, gün içinde nasıl hissettiğiyle ilgilenebilir, ailesi olarak onun duygularının farkında olabilirsiniz. Ona kötü hisler beslediğinde ya da mutsuz olduğunda bu hisleri de yaşaması için izin verin ve bu hislerin kötü olduğunu kızarak vurgulamanızın onun hislerini içine atmasına yol açacağını unutmayın.

• Örnek Olun

Bir çocuk için hayat bazen taklit etmekten ibarettir. En yakınındaki kişiler de siz olduğunuza göre sizi taklit edecek, kişiliğini geliştirirken sizden aldıklarıyla büyüyecektir. Bu nedenle ebeveynlerin kendi aralarında davranışları çok önemlidir. Eşinizle birlikte birbirinize, çocuğunuza gösterdiğiniz özenle davranmayı ihmal etmeyin. Sık sık duygularınızı dile getirin. Eğer yemek sizi mutlu ettiyse söyleyin ya da çocuğunuza- eşinize onları sevdiğinizi dile getirmekten çekinmeyin.

• Kitap Alışkanlığı Kazandırın

Kitaplar, bu hayattaki en önemli şeylerden biridir. Hem okuma alışkanlığı, hem de kendini ifade yeteneği gibi önemli özelliklerin oluşup gelişmesinde büyük önem taşırlar. Küçük yaşlardan itibaren çocuğunuza kitap okumayı alışkanlık haline getirin. Onun çok küçük olduğunu düşündüğünüz bir yaşta bile siz yine de okumaktan vazgeçmeyin. Özellikle duygulara yer veren, öğretici fakat oldukça eğlendirici kitaplardan bol bol alın. Biraz büyüdüğünde çocuğunuzun kendi kitaplarını seçmesine izin verin.

• İletişime Dikkat Edin!

Çocuğunuzla iletişim kurarken ona ceza ya da ödül vermeyin; sevgi verin. Örneğin; sizin istemediğiniz bir hareketini gördüğünüzde çocuğunuza bağırıp kızmayın. Bunun yerine ‘Sence bu yaptığın hareket beni nasıl etkiledi? Ben şu anda üzgünüm, sence nasıl hissediyorum?’ gibi yönlendirmelerle onun sizi anlamasını ve sevgiyle hareket etmesini sağlayın. Aynı şekilde çok istediği bir oyuncak alınmadığında huysuzluk eden bir çocuğa ‘Baban kızar’ gibi oldukça yanlış yönlendiren cümleler kurmak yerine ‘Seni anlıyorum. Ben de geçen gün beğendiğim bir kazağı alamadığımda aynı şekilde hissettim ama…’ diyerek mantıklı bir şekilde almama nedenlerinizi açıklayın. Unutmayın ki siz onunla nasıl iletişim kurarsanız, çocuğunuz da diğer insanlarla öyle iletişim kuracaktır…